In september 2020 kondigde het kabinet de TONK (Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten) aan. De TONK was hét argument van het kabinet voor de invoering van de partnertoets waardoor de meeste zelfstandigen (eenmanszaken, winkeliers, zzp’ers) ineens volledig buiten de TOZO (Tijdelijke Overbrugging Zelfstandig Ondernemers) vielen. Met de TONK in aantocht verwierpen de coalitiepartijen VVD, CDA en D66 ook steevast alle moties om de alom bekritiseerde partnertoets weer af te schaffen.
Wat is de TONK?
De TONK is geen aparte wettelijke regeling zoals de TOZO. Met de TONK hebben gemeenten 260 miljoen euro tot hun beschikking en kunnen ze via de bestaande Participatiewet (beter bekend als bijstand) inwoners te hulp schieten die door Corona bijvoorbeeld hun woonlasten niet meer kunnen opbrengen. Omdat alleen de gemeenten over de uitvoering van de bijstand en dus ook over de TONK gaan, heeft Den Haag zich zelf overgeleverd aan de “ruimhartigheid” van de gemeenten.
Voorts is de TONK doelgroep veel groter dan de “bekende” groep minima in een gemeente die bijstand ontvangen. Gemeenten kunnen daardoor moeilijk inschatten hoeveel TONK aanvragen ze kunnen verwachten. Zijn gemeenten te ruimhartig met hun deel van de 260 miljoen euro, dan krijgen ze het tekort niet of niet automatisch door het rijk vergoed. De gevolgen laten zich raden: afwachtende wethouders, maanden vertraging bij de uitrol van de TONK, (nog) lagere vergoedingen dan de TOZO – inclusief een vermogenstoets – en grote verschillen tussen gemeenten. Waar je woont kan je dus zomaar honderden euro’s per maand aan TONK schelen.
Voor het rijk daarentegen is de TONK een stuk goedkoper dan de TOZO. De 380.000 TOZO aanvragen (zonder partnertoets) in 2020 kostten 2,5 miljard. Vanuit dat perspectief lijkt de TONK met 260 miljoen een bezuiniging op de Corona steun voor zelfstandigen. Zo’n bezuiniging is nog eens extra zuur als je het vergelijkt met de ruim 15 miljard in 2020 aan NOW (Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid) om eveneens 380.000 werknemers aan het werk te houden met loonsubsidies tot maar liefst €7200 per maand zónder partnertoets plus mogelijk nog een TONK uitkering.
Een rechtvaardige Corona regeling voor zelfstandigen
De Tweede Kamer vraagt het kabinet om een ruimhartigere uitvoering van de TONK, echter zonder te zeggen hoe. Met de gemeenten aan het roer van de Participatiewet kan het kabinet echter niet veel meer dan meer geld te geven maar blijft het nog steeds overgeleverd aan de ruimhartigheid van de gemeenten. De simpelste en snelste manier om zelfstandigen een goede Corona regeling te geven is om de oude TOZO zonder partnertoets te herstellen. Deze heeft in 2020 bewezen wel doelmatig, effectief en efficiënt uitvoerbaar te zijn met 380.000 aanvragen, ruim(hartig)ere vergoedingen, landelijk uniforme regels, geen partner- of vermogenstoets, rechtstreekse financiering vanuit Den Haag en gemeenten die slechts als loket functioneren. Het benodigde extra geld is vrij eenvoudig te vinden door een kleine versobering van de nu zeer ruimhartige NOW.
Bron: ZiPconomy
