De Nederlandse arbeidsmarkt bevindt zich op een keerpunt, ondanks een krimpende economie. Het fenomeen van hyperkrapte lijkt te stabiliseren, en verschillende indicatoren wijzen op een verandering in het gedrag van werknemers en werkgevers. Het vierde kwartaal van 2023 toont enkele opmerkelijke trends. Er is een lichte stijging in arbeidsmarktactiviteit en het aantal baanwisselingen. Daarnaast is er een stagnatie in sourcingsdruk (die aangeeft in welke mate mensen benaderd worden voor ander werk) en de verwachte zoekduur naar een nieuwe baan. Dit blijkt uit onderzoek naar het arbeidsmarktgedrag van de Nederlandse beroepsbevolking onder een steekproef van ruim 4.000 personen in het vierde kwartaal van 2023.
Krapte blijft, maar stabiliseert
Ondanks de economische krimp blijft er op de arbeidsmarkt sprake van aanzienlijke krapte. Het actieve arbeidsmarktaanbod bedraagt 1,06 miljoen personen, met een groei van 41.000 ten opzichte van het derde kwartaal van 2023. De arbeidsmarktactiviteit, het percentage mensen actief op zoek naar ander werk, is gestegen naar 12,0%, waarbij 7,9% van werkenden actief op zoek is naar een nieuwe baan.
Het aantal baanwisselingen is stabiel gebleven op 1,85 miljoen personen, zonder groei vergeleken met het voorgaande kwartaal. De sourcingsdruk is voor het eerst in drieënhalf jaar niet toegenomen. Ook de verwachte zoekduur naar een baan blijft op 3 maanden, zonder verdere daling. Deze kleine veranderingen laten toch zien dat de arbeidsmarkt niet nog krapper gaat worden, en wellicht iets minder oververhit.
Mogelijke oplossingen voor krapte
Het verhogen van de pensioenleeftijd lijkt een logische oplossing om het arbeidsaanbod te vergroten, aangezien andere opties zoals het verhogen van de participatiegraad en arbeidsimport beperkt lijken. Echter, politieke weerstand en de bereidheid van mensen om langer door te werken vormen obstakels voor deze oplossing.
Hybride arbeidsvormen, zoals meer uren werken en het combineren met zzp-schap, worden ook genoemd als mogelijke oplossingen, maar het werken als zelfstandige/flexwerker is geen populaire keuze in politiek Den Haag.
Arbeidsproductiviteit onder druk
Op de korte termijn zijn er geen eenvoudige oplossingen voor het vergroten van het arbeidsaanbod. In dit geval ligt de sleutel bij het verhogen van de arbeidsproductiviteit (hetzelfde werk met minder mensen doen), maar dit is juist het aspect waar het al geruime tijd aan ontbreekt binnen de Nederlandse economie. Opvallend is daarom ook dat, ondanks een krimpende economie, de werkgelegenheid blijft groeien. Dit impliceert dat de productiviteit afneemt. Volgens Geert-Jan Waasdorp (CEO van Intelligence Group) is de schaarste op de arbeidsmarkt is mede het gevolg van een allocatieprobleem, waarbij het juiste talent en de benodigde vaardigheden zich niet op de juiste plek, in de juiste sector of bij de juiste werkgever bevinden. Werkgevers ervaren een mismatch tussen het beschikbare talent en de benodigde vaardigheden voor specifieke functies, wat leidt tot verloop, hoog ziekteverzuim, en lage motivatie, wat negatieve gevolgen heeft voor de arbeidsproductiviteit.
Veranderingen op komst?
Deze kleine veranderingen kunnen dus concluderen dat de arbeidsmarkt niet krapper wordt en iets minder oververhit. Geert-Jan Waasdorp voorspelt wel dat werkgevers uiteindelijk grote veranderingen zullen ondergaan vanwege de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt. De druk op werkgevers om tot echte grote veranderingen te komen neemt toe, en de mogelijkheid om tot duurzame oplossingen te komen wordt steeds urgenter.
Bron: Intelligence Group
